Uitreiking Zeeuwse Erf Trofee 2020
Op 26 september 2020 was het eindelijk zo ver en vond de uitreiking plaats van de Zeeuwse Erftrofee door de Boerderijen-stichting.
Het was deze keer de familie Van Gaalen van boerderij Binnenste Buiten in Terhole die de Erftrofee in de wacht wist te slepen. Mensen die niet bang waren van hard werken, die er ook veel geld en tijd in investeerden, en dat met een visie. Die visie kwam er in alle gevallen op neer dat er een nieuwe bestemming gevonden diende te worden. Een nieuwe bestemming voor leegstaand erfgoed, feitelijk een nieuwe economische drager, is immers nodig om ook in de toekomst verzekerd te zijn van de instandhouding van dit erfgoed. De familie van Gaalen, versterkt met schoonzoon Sjef van Hoof heeft in 2004 een leegstaande en enigszins vervallen boerderij aan de Havendijk in Terhole opgekocht. Ze zijn daar in 2007 een zorgboerderij begonnen. Geleidelijk is ook de boerderij zo goed mogelijk hersteld in de oude staat. Hun complete boerderij is in 1928 gebouwd naar een ontwerp van architect Colsen uit Hulst. Ze bestaat uit een woonhuis, een grote bakstenen schuur met mansardedak, een woning en een varkenshok. Alles in dezelfde stijl. De boerderij heeft als Cultuur Historisch Element bij de inventarisatie het oordeel “A” gekregen. Het nieuwe zorgmodel dat de familie van Gaalen heeft ontwikkeld blijkt zo succesvol dat men inmiddels een tweede locatie, een boerderij bij Terneuzen, en recent zelfs een derde locatie bij Hulst, in gebruik heeft genomen. Alle drie t.b.v. het verlenen van zorg en opvang.
Onze vicevoorzitter Josje de Koning legde de aangepaste opzet van de Erftrofee uit en vertelde ook iets over het Johanna van Embden- Butler fonds. Later zou Gerard Smallegange op de van hem bekende wijze uit de doeken doen hoe dit fonds tot stand kwam en wat de bedoeling ervan is. Jan Kees van Gaalen mocht zelf uit de doeken doen hoe hij en zijn vrouw Carolien in 2007 na een zwerftocht die door de verste uithoeken van het land voerde uiteindelijk in Terhole belandde en hoe ze daar meteen begonnen met hun zorgboerderij. Ze deden dat in de beginjaren naast hun volle baan. Hij gaf ook zijn visie op het erfgoed. Hij wil in stand houden wat kan, maar ook aanpassen wat noodzakelijk is. En daar is ook wel veel voor te zeggen. Caravans in de schuur zijn volgens hem “dode dingen”. Volgens hem zal men over honderd jaar ook wel schuren mooi vinden die nu gebouwd worden. Misschien wordt de laatst overgebleven damwandschuur dan wel een monument, opperde hij, om eraan toe te voegen: “dan zijn alle andere in elk geval afgebroken”.
Tenslotte schetste Gerard Smallegange het historische perspectief, vertrekkend bij de monniken van Baudelo, en eindigend bij de bouwers van de hoeve, de “kinderen” de Maat. Hij schetste ook de opvallende en vernieuwende kenmerken van de bouw, zoals het toilet in de schuur en de grote deuren in de kopgevel van de schuur. Zelf mocht ik de aanwezigen namens de organisatie welkom heten, de sprekers aankondigen en tenslotte iedereen bedanken en uitzwaaien. Bij mijn inleiding heb ik aangestipt dat slopen soms verleidelijk kan zijn maar dat behoud met een nieuwe bestemming veruit de beste optie is. Want wat weg is komt niet meer terug. Gelukkig zijn er een aantal recente voorbeelden van een geslaagde herbestemming. Omwille van corona waren er alleen genodigden aanwezig. In de tegen de schuur aangebouwde tent van 10 bij 10 m konden alle 30 gasten op veilige wijze plaats nemen. Ook bij het informele deel hielden de mensen zich vrij goed aan de regels en daar waren we heel blij mee. Verder was onze donateur Patrick Snoek weer present met zijn schaalmodel van een Zeeuwse boerderij.
Resumerend: het was ondanks het onstuimige weer een hele mooi dag voor de liefhebbers van ons Zeeuwse agrarisch cultureel erfgoed. We zagen alleen tevreden gezichten. Er waren ook de nodige momenten met aandacht voor ons werk in de media. Maar het zou helemaal geweldig zijn als deze dag een aantal mensen het laatste zetje heeft gegeven om voor hun erfgoed de juist keuze te maken, namelijk in stand houden en herbestemmen!
Karel Martinet
